Tuberculose in de wereld

TB blijft een wereldwijd gezondheidsprobleem, ook in België is TB nog niet verdwenen.

Tuberculose in België

In België is tuberculose vrij zeldzaam, maar niet helemaal verdwenen. Recent waren er bijvoorbeeld 869 nieuwe tuberculosegevallen in 2023, wat overeenkomt met een incidentie van 7,4 gevallen per 100.000 inwoners. Ter vergelijking: in 2021 was het 7,6 per 100.000, in 2022 eveneens 7,4 – het cijfer blijft dus de laatste jaren min of meer stabiel. België behoort daarmee tot de landen met een lage tuberculosegraad (minder dan 10/100.000). Onze buurlanden doen het zelfs iets beter: de TB-cijfers liggen daar nog lager dan in België. Het langetermijnverloop in eigen land is wel gunstig: sinds de jaren 1990 daalt de tuberculose-incidentie in België gestaag, al is die daling de voorbije jaren wat vertraagd. Tijdens de COVID-19-pandemie werd bovendien een tijdelijke scherpe daling in het aantal gemelde TB-gevallen gezien, met nadien een terugkeer naar het oude niveau.

Tuberculose komt in België niet gelijkmatig verspreid voor over alle bevolkingsgroepen. De ziekte concentreert zich meer in grootsteden (zoals Brussel, Antwerpen, Charleroi, Luik) en bij bepaalde risicogroepen. Zo was in 2023 ruim 60% van de TB-patiënten in België van buitenlandse afkomst, vaak mensen afkomstig uit landen waar tuberculose nog veel vaker voorkomt dan bij ons. Dit komt niet door hun afkomst op zich, maar omdat men in zulke landen nu eenmaal een grotere kans loopt om besmet te geraken. We zien tuberculose vaker bij sociaal kwetsbare groepen. In 2023 betrof 17,7% van de nieuwe TB-patiënten een Verzoeker voor internationale bescherming of vluchteling, en ongeveer 8% waren dak- of thuisloos (merendeels in Brussel). Ook mensen met een verleden van detentie, mensen zonder wettig verblijf en nauwe contactpersonen van gekende TB-patiënten vormen een significant aandeel. De Respiratoire Gezondheid werkt samen met tal van partners om deze risicogroepen op te sporen en te bereiken.

Bekijk de infografieken

Tuberculose in de wereld

Tuberculose blijft een enorm wereldwijd gezondheidsprobleem. Elk jaar worden miljoenen mensen ziek door TB. Volgens de WHO zijn in 2023 wereldwijd naar schatting 10,8 miljoen mensen ziek geworden aan tuberculose en 1,25 miljoen mensen eraan overleden. Daarmee is tuberculose opnieuw – na drie jaar onderbreking door corona – de dodelijkste infectieziekte ter wereld. TB komt voor in alle landen en in alle leeftijdsgroepen, maar ruim 80% van de gevallen en sterfgevallen doet zich voor in ontwikkelingslanden. Vooral Zuid-Azië en Afrika dragen een groot deel van de ziektelast. Acht landen (waaronder India, China, Indonesië, Pakistan, Nigeria en de DR Congo) telden in 2023 samen bijna twee derde van alle nieuwe TB-gevallen.

Hoewel tuberculose dus wereldwijd verspreid is, streven de Verenigde Naties en WHO ernaar de epidemie in te dijken. Binnen de Duurzame Ontwikkelingsdoelen is opgenomen dat TB tegen 2030 een endemie moet worden (sterk gereduceerd). De WHO’s End TB Strategy gaat zelfs verder en wil tegen 2035 een daling van 90% in het aantal TB-gevallen bereiken ten opzichte van 2015. Dat is een ambitieuze doelstelling, waarvoor alle landen – zowel met hoge als lage incidentie – extra inspanningen moeten leveren. België en andere lage-incidentielanden beogen de pre-eliminatiefase te bereiken, d.w.z. minder dan 1 geval per miljoen inwoners. Om dit te halen zal niet alleen vroege diagnose en behandeling van actieve tuberculose nodig zijn, maar ook proactieve opsporing en behandeling van mensen die geïnfecteerd zijn maar (nog) niet ziek.

Op wereldvlak is er ook aandacht voor medicamenteuze resistentie. Sommige TB-bacteriën zijn ongevoelig voor de standaardgeneesmiddelen. Dergelijke multidrug-resistente tuberculose (MDR-TB) is moeilijker te behandelen. Gelukkig is dit in België nog vrij zeldzaam: in 2023 werden 11 MDR-TB-gevallen gemeld, zo’n 1,6% van de gevallen met gekend resistentiepatroon. Wereldwijd blijft MDR-TB echter een zorg: minder dan de helft van de patiënten met resistente TB krijgt momenteel adequate behandeling. Het blijft dus belangrijk om TB-patiënten correct en volledig te behandelen, zodat resistentie geen kans krijgt.